FAR jako wskaźnik ryzyka u najstarszych pacjentów po PCI

Czy FAR przewiduje ryzyko u najstarszych pacjentów po PCI?

Badanie retrospektywne, obserwacyjne, jednoośrodkowe przeprowadzone w Beijing Hospital oceniło znaczenie prognostyczne wskaźnika fibrynogen-albumina (FAR) u najstarszych pacjentów (≥80 lat) poddanych przezskórnej interwencji wieńcowej (PCI). Analiza objęła dane pacjentów z lat 2015-2021, z wykluczeniem osób z ciężką chorobą wątroby, ostrymi infekcjami, zaawansowaną chorobą nowotworową oraz po niedawnych dużych zabiegach chirurgicznych lub urazach.

Badana populacja obejmowała 641 pacjentów z chorobą wieńcową (CAD) potwierdzoną angiograficznie (zwężenie ≥50% w co najmniej jednej tętnicy wieńcowej). Średni wiek wynosił 82,8 ± 2,7 lat, z przewagą mężczyzn (56,9%). Choroby współistniejące występowały z wysoką częstością: nadciśnienie tętnicze (71,8%), dyslipidemia (43,2%) i cukrzyca (36,7%). U 50,6% pacjentów zdiagnozowano stabilną dławicę piersiową, a 60,7% miało chorobę trójnaczyniową. Mediana FAR wynosiła 0,079 (0,067-0,093), co posłużyło jako punkt odcięcia do stratyfikacji pacjentów na grupy z niższym (≤0,079) i wyższym (>0,079) FAR.

Jak interpretować związki FAR z ryzykiem śmiertelności?

Porównanie grup wykazało, że pacjenci z wyższym FAR byli starsi, częściej chorowali na cukrzycę i częściej diagnozowano u nich zawał mięśnia sercowego. Charakteryzowali się również wyższą liczbą białych krwinek i płytek krwi, niższym stężeniem hemoglobiny, wyższym stężeniem cholesterolu LDL, niższym szacowanym współczynnikiem filtracji kłębuszkowej (eGFR) oraz wyższym stężeniem peptydu natriuretycznego typu B (BNP). Mediana okresu obserwacji wynosiła 61 miesięcy, podczas którego odnotowano 237 zgonów (37%), w tym 124 zgony z przyczyn sercowo-naczyniowych (19,3%). Śmiertelność 1-roczna i 5-letnia wynosiła odpowiednio 9,3% i 27,4%.

Analiza krzywych Kaplana-Meiera wykazała istotnie zwiększone ryzyko śmiertelności sercowo-naczyniowej (log-rank p<0,001) i ogólnej (log-rank p<0,001) u pacjentów z wyższym FAR. Zaobserwowano nieliniową zależność typu J między FAR a ryzykiem zgonu, z wyraźnym wzrostem ryzyka przy wartościach FAR przekraczających 0,079. W wieloczynnikowych modelach regresji Coxa, po uwzględnieniu szeregu czynników zakłócających, wyższy FAR pozostawał niezależnie związany ze zwiększoną śmiertelnością sercowo-naczyniową (HR=1,49, 95% CI: 1,01-2,19, p=0,045). Każdy wzrost FAR o jedno odchylenie standardowe wiązał się z 23% wzrostem ryzyka zgonu sercowo-naczyniowego (HR=1,23, 95% CI: 1,04-1,47, p=0,018).

Analizy podgrup wykazały spójny związek między wyższym FAR a zwiększoną śmiertelnością sercowo-naczyniową niezależnie od wieku, płci, nadciśnienia, cukrzycy, frakcji wyrzutowej lewej komory (LVEF) i eGFR. Zaobserwowano istotną interakcję między FAR a ciężkością CAD (p=0,039) – związek FAR ze śmiertelnością był szczególnie silny u pacjentów z chorobą trójnaczyniową. Analizy wrażliwości, w tym wykluczenie zgonów w pierwszym roku obserwacji oraz zastosowanie modelu konkurujących ryzyk Fine’a i Graya, potwierdziły trwałość związku między FAR a śmiertelnością sercowo-naczyniową.

Jakie kliniczne implikacje niesie za sobą FAR?

Wyniki badania sugerują, że FAR, jako biomarker łączący prozapalne działanie fibrynogenu z przeciwzapalnym i ochronnym działaniem albuminy, może służyć jako wartościowe narzędzie prognostyczne u najstarszych pacjentów poddawanych PCI. Podwyższony FAR odzwierciedla przewagę stanu zapalnego, który jest kluczowym mediatorem w progresji miażdżycy. Mechanizm biologiczny tej zależności obejmuje aktywację makrofagów i uwalnianie cytokin przez fibrynogen w blaszkach miażdżycowych, podczas gdy albumina wywiera działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne.

Warto podkreślić, że fibrynogen, jako glikoproteina produkowana przez wątrobę, pełni nie tylko funkcję prokoagulacyjną, ale również prozapalną, odgrywając istotną rolę w procesach zakrzepicy i odpowiedzi zapalnej. Z kolei albumina wykazuje działanie ochronne poprzez właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne oraz hemodylucyjne. FAR integruje te przeciwstawne szlaki biologiczne, co może tłumaczyć jego większą wartość prognostyczną w porównaniu z pojedynczymi biomarkerami.

Badanie wykazało również, że związek między FAR a śmiertelnością ogólną był osłabiony po pełnym dostosowaniu do czynników zakłócających (Model 4, HR=1,13, 95% CI: 0,86-1,49, p=0,361), co sugeruje konkurujące ryzyko ze strony chorób współistniejących niesercowo-naczyniowych, szczególnie zespołu kruchości i dysfunkcji nerek w tej populacji osób po 80. roku życia. Obserwacja ta jest zgodna z paradygmatem “inflammaging” (zapalenie związane ze starzeniem się) i podkreśla złożoną etiologię śmiertelności w zaawansowanym wieku.

Autorzy zwracają uwagę na ograniczenia badania, w tym jego jednoośrodkowy i retrospektywny charakter, potencjalne błędy selekcji, brak danych dotyczących statusu socjoekonomicznego pacjentów oraz niemożność pełnego wykluczenia subklinicznego stanu zapalnego lub zaburzeń odżywienia. Sugerują, że pacjenci z wysokim FAR mogą odnieść korzyści z intensyfikacji terapii przeciwzapalnej i personalizacji leczenia metabolicznego. Potrzebne są dalsze badania, w tym randomizowane badania kliniczne oceniające strategie leczenia oparte na FAR (np. stosowanie kolchicyny w podgrupach z wysokim FAR), aby potwierdzić te wnioski i określić mechanizmy przyczynowe łączące FAR ze śmiertelnością, wykorzystując podejścia multi-omiczne lub projekty interwencyjne.

Podsumowanie

Retrospektywne badanie przeprowadzone w Beijing Hospital na grupie 641 pacjentów w wieku 80+ lat po przezskórnej interwencji wieńcowej wykazało istotną wartość prognostyczną wskaźnika fibrynogen-albumina (FAR). Mediana FAR wynosząca 0,079 posłużyła jako punkt odcięcia do podziału pacjentów na grupy ryzyka. Wyższy FAR wiązał się ze zwiększonym ryzykiem śmiertelności sercowo-naczyniowej, przy czym każdy wzrost o jedno odchylenie standardowe zwiększał to ryzyko o 23%. Szczególnie silną zależność zaobserwowano u pacjentów z chorobą trójnaczyniową. FAR, łącząc prozapalne działanie fibrynogenu z przeciwzapalnym działaniem albuminy, może służyć jako wartościowy biomarker prognostyczny, odzwierciedlający stan zapalny w organizmie. Wyniki sugerują potencjalne korzyści z personalizacji terapii u pacjentów z wysokim FAR, choć konieczne są dalsze badania potwierdzające te obserwacje.